IP Box i programista w zespole

Jak stwierdził Dyrektor KIS i co podtrzymał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z 2 lutego 2022 r. (sygn. I SA/Po 500/21), skoro podatnik osiąga dochody ze zbycia autorskich praw majątkowych jedynie do części programu, to nie można mówić o dochodach z kwalifikowanego IP. Przypomnijmy, że „kwalifikowanym” jest tylko prawo autorskie do programu komputerowego, natomiast preferencyjną 5% stawką opodatkowania objęte są wyłącznie zyski ze sprzedaży kwalifikowanego IP wytworzonego przez podatnika. Ulga IP Box znajduje wprawdzie zastosowanie także wobec innych źródeł dochodu, ale nie można do nich przypisać wynagrodzenia programisty działającego w ramach zespołu, na podstawie typowego kontraktu b2b. Czytelników, którzy nie znają jeszcze podstaw funkcjonowania tej preferencji podatkowej, odsyłam do artykułu IP Box w pigułce: wszystko, co musi wiedzieć samozatrudniony programista. Należy mieć na uwadze, że wśród wielu wytworów intelektualnych, potencjalnie mogących podlegać ochronie na gruncie prawa autorskiego program komputerowy jest zupełnie odmienną kategorią utworu. W kontekście ulgi IP Box nie chodzi zatem o jakikolwiek przejaw działalności twórczej. Nawet jeśli efekt indywidualnych prac podatnika można uznać za utwór podlegający ochronie prawno-autorskiej, konieczne jest, aby utwór ten (czyt. napisany fragment kodu źródłowego) stanowił program komputerowy. Tymczasem żaden przepis nie zawiera definicji terminu „program komputerowy”.

Chociaż w objaśnieniach Ministerstwa Finansów w sprawie IP Box wskazano, że pojęcie to należy rozumieć szeroko, wielu podatników zachowawczo przyjmuje, że programem komputerowym jest dopiero produkt w swej użytecznej postaci (tj. w formie kodu wynikowego). Takie też przekonanie legło u podstaw głośno komentowanej interpretacji indywidualnej wydanej na wniosek programisty pracującego w zespole. Nasuwa się pytanie, czy w tej sprawie wnioskodawca słusznie zadeklarował przed Dyrektorem KIS, że napisane przez niego samodzielnie fragmenty kodu źródłowego nie są programami komputerowymi? Czy rzeczywiście mianem tym może być określany dopiero wykonywalny program z własnym interfejsem graficznym w postaci udostępnionej ostatecznemu użytkownikowi, o rozbudowanej architekturze i liczący setki tysięcy linii kodu?

Rozumowanie to wydaje się całkowicie chybione, ponieważ niemal każdy współczesny produkt software’owy jest połączeniem wielu podprogramów, z których każdy wykonuje określoną przez jego twórcę funkcję. Weźmy za przykład choćby proste aplikacje webowe tworzone w językach skryptowych JavaScript, Python, Perl czy Ruby oraz ich frameworków, zawierających różnorakie dodatkowe skrypty. Zaimplementowanie skryptu w kodzie aplikacji nie spowoduje, że automatycznie straci on przymiot programu.

W świetle wskazówek interpretacyjnych Ministerstwa Finansów, orzeczeń sądów powszechnych i głosu przedstawicieli doktryny prawa własności intelektualnej uzasadnione jest postawienie tezy, że wyrażenie co najmniej jednego algorytmu jako zapisu w określonym języku programowania oznacza stworzenie programu komputerowego. Potwierdzeniem powyższego jest definicja przytoczona przez autorów objaśnień podatkowych z 15 lipca 2019 roku dotyczących ulgi IP Box. Dodajmy, że jest to dokument o niebagatelnym znaczeniu, bo wyznacza pewien stopień ochrony wobec podatników, którzy zastosują zaprezentowaną w nim wykładnią przepisów prawa. Ministerstwo Finansów, jak podkreślono „dla zapewnienia maksymalnej przewidywalności w zastosowaniu preferencji IP Box wobec kwalifikowanego IP w postaci autorskiego prawa do programu komputerowego” odwołało się do informatycznej definicji.
Jak czytamy w pkt 80 Objaśnień:

"Fundamentem informatycznego rozumienia programu komputerowego jest samo pojęcie „programu”, czyli zapisanego przy pomocy wybranego języka programowania algorytmu rozwiązania określonego zadania. Zatem program komputerowy to w szczególności zestaw instrukcji przeznaczonych do wykonywania bezpośrednio lub pośrednio w komputerze czynności w celu osiągnięcia określonego rezultatu".

W praktycznym ujęciu, algorytm można utożsamiać z pojedynczą funkcją, do której odwołuje się program komputerowy rozumiany jako większa całość. Programy komputerowe, nad którymi pracują wieloosobowe zespoły developerskie nie mają budowy monolitycznej. Każda funkcjonalność, moduł czy inny, mniejszy element składający się na finalny produkt może być badany pod kątem uznania go za odrębny program komputerowy. Jego dedykacja pod konkretny program nadrzędny nie przesądza o utracie statusu kwalifikowanego IP.

Przenosząc powyższe rozważania na realia pracy w dużych firmach IT, programista kodujący jako członek zespołu nadal może być indywidualnym autorem programów komputerowych, a w konsekwencji osiągać dochody objęte ulgą IP Box. Kluczowe znaczenie ma zidentyfikowanie tych wytworów intelektualnych, do których prawa autorskie mogą stanowić własne kwalifikowane IP. Błędem jest tłumaczenie przed organem podatkowym, że praca polega na rozbudowie, czy ulepszaniu programu komputerowego kontrahenta. W takim stanie rzeczy Dyrektor KIS stoi na stanowisku, że programista osiąga wynagrodzenie co najwyżej za rozwijanie „cudzego” kwalifikowanego IP, a wobec tego 5% stawka opodatkowania nie znajduje zastosowania. Owszem, produkt, nad którym pracuje cały zespół jest rozwijany, ale równolegle należy podkreślić, że następuje to poprzez implementację mniejszych „podprogramów”, które współdziałają ze sobą. Wyjaśnienie ów meandrów ma szczególne znaczenie, zarówno w procedurze wnioskowania o wydanie interpretacji indywidualnej, jak i w toku ewentualnej kontroli podatkowej rozliczenia ulgi IP Box. Pamiętajmy, że urzędnicy administracji skarbowej nie zajmują się na co dzień tak skomplikowanymi technicznie zagadnieniami.